Zelfs buiten hoorden we Hitlers’ gebral 

Wij woonden aan de Waaldijk, bij de Wiel, voorbij de oude Hervormde kerk. Die plek is van belang in mijn herinnering, want vanaf die dijk heb ik van alles gezien!

De eerste oorlogsjaren verliepen voor ons heel rustig. Ik werkte bij mijn vader op de boerderij. Stukken minder rustig werd het na de geallieerde landing op de Normandische kust en vooral na de Slag bij Arnhem in september 1944. De geallieerde troepen lagen toen aan de Maas, de Duitsers hadden zich teruggetrokken en lagen aan de Waal. In de winter van 1944 kwamen de evacuees onze kant uit, maar ook kregen we Duitsers ingekwartierd. En er kwamen talloze hongerige mensen uit de randstad bij ons aan. Er sliepen er bijna elke nacht wel bij ons in het achterhuis. Onder de Duitsers waren er velen die allang de buik vol hadden van Hitler en zijn nazipropaganda. Ik weet nog dat er een commandowagen in de buurt van ons huis stond en dat de inzittenden naar de Duitse radio luisterden. Zelfs buiten hoorden we Hitlers’ gebral. Op zeker moment ontstond er ruzie onder die Duitsers en een van hen werd zo kwaad dat hij uitstapte, de accukabels doorknipte en de accu op straat smeet. Ik zag dat en vroeg: ‘Mag ik die hebben?’ Dat mocht. Ik heb hem mee naar huis genomen en een handige kame- raad heeft tussen de twee polen een autolampje gemonteerd. Er was allang geen stroom meer, maar wij hadden weer licht! Niet voor lang, want die accu was na een weekje wel leeg. Nu hadden we een adresje in Gorkum waar hij opgeladen kon worden. Daarvoor moesten we de accu meegeven aan de veerbaas van de pont bij Sleeuwijk. Dat ging de eerste week goed, maar de week daarop kwam de accu niet meer terug. Wat bleek: er waren Duitsers op de pont die hem hadden zien staan en hem herkend hadden als Duits militair eigendom. De veerbaas heeft moeten praten als Brugman om niet gearresteerd te worden op beschuldiging van diefstal en sabotage!

Rond Kerst 1944 kwamen er drie Duitsers, een wachtmeester en twee soldaten terug van hun stellingen. Zij waren afgelost en konden even bijkomen. Onderweg hadden ze een haas geschoten en ze vroegen mijn moeder een pan om het beestje te braden. Gedrieën stonden ze buiten rond het vuur en dat leek mij een mooie gelegenheid om eens in hun kamer rond te snuffelen. Wat dacht je: daar hing een holster met een pistool erin! Ik wist niet hoe snel ik het moest pakken en rende weg om het ergens te verstoppen. Tot ik eensklaps tot bezinning kwam. We hadden gehoord over de razzia van Putten, begin oktober, en ik realiseerde me ineens dat mijn vader hoogst- waarschijnlijk aansprakelijk zou worden gesteld en misschien wel in levensgevaar zou geraken. Ik wist niet hoe snel ik weer naar die kamer moest rennen en holster met pistool moest terughangen! Gelukkig ben ik niet betrapt!

Vanaf de Waaldijk heb ik maanden daarvoor, op een mooie zonnige middag, gezien hoe drie Duitse patrouilleboten ter hoogte van het Brakelse veer werden aangevallen door Engelse Spitfires. Er ontstond een hevig vuurgevecht, want de Duitsers schoten terug, maar ze moesten het uiteindelijk afleggen. Twee van de drie boten zochten hun toevlucht bij de Loevenstein Steenfabriek. Ik op mijn fietsje erheen om te kijken hoe ze eraan toe waren. Het bleek dat één van die twee boten een voltreffer in de munitievoorraad had gekregen. Het hele bovenste deel was weggevaagd en er waren meerdere gesneuvelden en gewonden aan boord. De mannen waren zo van streek dat ze ons niet eens wegjoegen. Hoewel de vele luchtgevechten ook wel iets sensationeels hadden voor een jonge jongen, waren de gevolgen menigmaal verschrikkelijk. Een neergehaalde Engelse jager heeft zich brandend in het huisje van een boerenknecht, Bertus van der Meijden, en zijn gezin geboord. Hijzelf en de twee dochtertjes Leentje en Mijntje zijn in de vlammen en het puin omgekomen. Ik zag vanaf de dijk zijn verkoolde lichaam liggen door het open zijraam. Dat vergeet ik nooit meer.