Slachtoffer na de Bevrijding

Sannie de Haas werd geboren in Rheden op 2 juli 1924. In 1936, toen Sannie twaalf was, verhuisde hij met zijn ouders naar Lienden, recht tegenover de Grebbeberg, op het terrein van de steenfabriek van Van Hesteren en Janssen. Zijn vader werkte hier eerst als smid en later als stoker, terwijl Sannie zelf fabrieksarbeider was.

Toen in 1940 de Tweede Wereldoorlog uitbrak in Nederland, werd er op de Grebbeberg, pal tegenover de woning van de familie De Haas, zwaar gevochten. De familie De Haas en de destijds 13-jarige Sannie kregen waarschijnlijk veel van deze gevechten mee.

Direct na de capitulatie in 1940 werd op de Grebbeberg een begraafplaats ingericht voor gesneuvelde militairen: ruim 400 Nederlanders en ongeveer 150 Duitsers. Op 21 mei 1940 vond al de eerste herdenking plaats. De Duitse voorlichter legde twee kransen ter nagedachtenis aan zowel de Duitse als de Nederlandse slachtoffers. In juni 1940 vond nogmaals een herdenking plaats op grotere schaal, met als aanwezigen onder andere hoogwaardigheidsbekleders zoals de Höhere SS-Polizeiführer Rauter en Rijkscommissaris Seyss-Inquart. Op 19 november 1942 bezocht Joseph Goebbels, Rijksminister van Propaganda in nazi-Duitsland, tijdens zijn reis naar Den Haag de Grebbeberg voor een herdenking. Hij legde er ook een krans in de Duitse kleuren.

De begraafplaats sprak enorm tot de verbeelding en groeide uit tot een toeristische attractie. Niet alleen vanuit de lokale omgeving, maar uit heel Nederland kwamen mensen naar de Grebbeberg, vooral met de trein. Rouwende families en toeristen maakten dagtochtjes naar de Grebbeberg.

Tijdens de oorlog vlogen er veel vliegtuigen over Lienden heen. Soms lieten de vliegtuigen hun reservebrandstoftank vallen om meer snelheid te krijgen op de terugreis naar Groot-Brittannië. De mannen van de familie De Haas haalden deze op en brandden ze doormidden om er boten van te maken. Canadese soldaten gebruikten deze later om van Lienden naar Rhenen te varen. Het was daarom geen wonder dat Sannie de Haas zich op jonge leeftijd aansloot bij de Binnenlandse Strijdkrachten. Sannie was onderdeel van de bewakingstroepen en trad op 7 mei 1945, twee dagen na de bevrijding, officieel in dienst. Omdat hij in Lienden woonde, viel hij onder het Commando Lienden, gewest 8, district IX.

Op de middag van 26 mei 1945, minder dan een maand na de bevrijding, kwam Sannie om het leven door een ongeluk met zijn Stengun, een geweer dat bekendstond om zijn onbetrouwbaarheid. Dit gebeurde terwijl hij een groep NSB’ers bewaakte in een basisschool in Ingen. Volgens familie raakte hij vast in prikkeldraad met zijn jas. Tijdens de poging om los te komen, schoot hij zichzelf neer. In het rapport over het incident stond dat hij als laatste woorden riep: “Moeder, moeder, jongens, jongens, haal de dokter, want ik ga dood.” Hoewel er onmiddellijk geneeskundige hulp werd gehaald, overleed hij kort hierna.

Interview met Gert van Schaik
Door: Teun, Amanda en Thijs