‘In beide knieën zit een in- en uitgat van een kogel’

Als Dick Kosters (1940) in korte broek loopt, wordt hem geregeld gevraagd wat hij aan zijn been heeft. Aan weerskanten van beide knieën zitten littekens, overigens net als aan zijn linkerpols. ‘Daar is tijdens de evacuatie een kogel van een Duitse soldaat doorheen gegaan. Als ik geen zin heb om dat verhaal te vertellen, grap ik dat ik die heb opgelopen tijdens een bankoverval’.

Het voorval vond plaats in Zoelen, de plaats waar zijn ouders vanuit Echteld in 1944 op goed geluk naar toe waren gevlucht om aan de gevechten te ontkomen. Voor Dick was het de tweede keer dat hij vanwege geweld werd verplaatst. Kosters werd in 1940 geboren in Angerlo. ’Mijn moeder was vanwege de gevechten naar haar ouders gegaan om te bevallen. Ik ben ook nog in het kerkje in die plaats gedoopt’.

In 1942 woonden ze weer in Echteld, op een boerderij aan de dijk. ‘Ik speelde bij gaten in de dijk, waar de Duitsers wachtliepen’. In Echteld woonden zijn grootouders van vaderskant. Zijn opa was er brievenbesteller en runde het postkantoor. Zijn vader, die vanwege zijn elektronicafirma al een auto had, was chauffeur voor een regionale commandant. ‘Toen de Duitsers auto’s vorderden, heeft mijn vader de wagen met de wielen eraf verstopt bij Kasteel Wijenburg/Huis te Echteld. De Duitsers vonden die en eisten hem op. Mijn vader zette de wielen er weer op, draaide de moeren niet heel strak aan. De wagen is verongelukt. Mijn vader werd opgepakt; hij dreigde te worden gefusilleerd. Een agent vertelde de Duitsers dat bekend is dat als een wiel was teruggeplaatst, de moeren na een kort stukje rijden opnieuw moeten worden aangedraaid. Zo ontsprong mijn vader de dans’.

In de oorlog hielp zijn vader de Waalcrossers: verzetsmensen die met een bootje (gewonde) geallieerden, leden van de Ondergrondse of documenten overbrachten. Ook deden ze dat zwemmend. ’Mijn vader vertelde dat die zich van top tot teen met vet insmeerden’.
Najaar 1944 evacueerde het gezin: vader, moeder, Dick. ‘We kwamen bij de familie Gerritsen terecht. Dat huis werd door Duitsers gevorderd, omdat ze eten wilden maken. Een Duitse soldaat was in de keuken bezig met zijn pistool toen het onbedoeld afging. De kogel ging dwars door de deur waar ik achter zat te spelen en raakte mij in beide knieën en de pols. Daarna verdween de kogel in de houten vloer’.

Dick werd naar het noodziekenhuis van Bethesda gebracht, een school in Tiel. ‘Ik moest enkele dagen blijven, elke knie had een in- en uitgat van de kogel. Mij werd verteld dat ik een stijf been zou houden. Ik was een beweeglijk kind, dat was mijn geluk. Wel heb ik voor de tweede keer moeten leren lopen’.

De drie gingen door naar het westen. ’Misschien wel omdat mevrouw Gerritsens had gezegd ‘Gelukkig is dat niet mijn kind’? Toen het water was gezakt [de Duitsers hadden eerder de dijk bij Elden doorgestoken, red.], gingen we terug naar Echteld. De dominee oefende lopen met mij’.

In de jaren 80 is hij teruggegaan naar het huis van de familie Gerritsen. ‘Een van de kinderen woonde er. Het gat zat nog in de deur, daar zat een plaat op. Het gat in de vloer was zichtbaar. De kogel hebben ze nooit gevonden’. In die periode werd hij ook gekeurd voor een uitkering van de Stichting 40-45. ‘In het ziekenhuis in Tiel. Tot mijn grote verbazing konden ze mijn gegevens uit de oorlog terugvinden. De uitkering kreeg ik overigens niet. De arts constateerde: hij loopt weer’.

Hij is er goed afgekomen, realiseert hij zich. ‘Toen ik in de jaren 60 op vakantie ging, zag je wel oorlogsslachtoffers met geamputeerde lichaamsdelen. Of iemand schroefde aan het strand zijn voet eraf’. Waar hij toen moeite mee had: Duitsers die ‘gewoon’ vertelden dat ze tijdens de oorlog in Nederland waren geweest. ‘Dan zeiden ze: ik heb nog daar en daar gevochten. Ik weet: niet iedere Duitser is slecht, zij werden ook maar gestuurd. Maar dan liep ik toch weg’.

Interview met Dick Kosters, gewond geraakt tijdens de evacuatie
Door: Ineke Inklaar