Geen zout in de zuurkool!

Jeltje Cornelia heet ik. Ik ben vernoemd naar mijn grootmoeder. Mijn jeugd werd sterk gekleurd door de huwelijksproblemen van mijn ouders en de geestelijke instorting van mijn moeder. Op doktersadvies zijn wij in 1940 uit Den Bosch naar Tiel verhuisd, waar mijn moeder oorspronkelijk vandaan kwam. Zij is toen een tijdlang opgenomen in een psychiatrische kliniek en daarom verbleven mijn vier jaar jongere zusje en ik aanvankelijk bij mijn oma in Passewaay.

Mijn vader had zijn werk in de drukkerij in Den Bosch en bleef daar doordeweeks. Hij kwam alleen af en toe naar Tiel. Een enkele keer nam hij ons mee naar Den Bosch. Toen mijn moeder min of meer hersteld was, zijn we in 1942 in een oud herenhuis aan de Binnenhoek, naast het terrein van Daalderop, gaan wonen. De spanningen in ons gezin hebben veel andere gebeurtenissen overschaduwd. Zelfs de oorlog ging aanvankelijk goeddeels aan me voorbij.

Tegen het einde was er geen ontkomen aan natuurlijk. Ik herinner me nog dat we vaak met ons bordje op schoot in een grote kelderkast zaten. In de keuken was het niet veilig, er werd veel geschoten vanaf de overkant van de Waal. Later sliepen we ook in de kelder. Er stonden twee bedden, op de grond daartussen lagen planken, vanwege het grondwater. In januari 1945 moesten we weg. Lopend door de sneeuw naar Wijk bij Duurstede. Met de bagage op onze fietsen gestouwd. En ons hondje, een Pekinees. We kwamen in Wijk bij een naamgenoot terecht. Deen kwam bij Deen! Geen familie. Na 5 dagen door naar Cothen, 3 dagen daarna naar Houten. Daar zijn we in het donker op de goederentrein gestapt. Verlichting was er natuurlijk niet na spertijd.

Er was een ander gezin uit Tiel bij, met vier kinderen. Die vrouw had een dik touw om haar middel, daar zaten haar vier kinderen aan vastgeknoopt, zodat ze elkaar in het donker niet zouden kwijtraken! In de goederenwagons lag stro. We hebben geprobeerd om wat te slapen tijdens de reis.

’s Daags daarna kwamen we in Leeuwarden aan. In ‘De Harmonie’ kregen we zuurkool uitgedeeld. Daar hadden we wel zin in, maar bij de eerste hap leek het alsof je een klap in het gezicht kreeg, zo flauw als dat het smaakte! Hadden ze er geen zout in gedaan! Vervolgens kwamen we in het Beursgebouw, waar mensen uit Leeuwarden stonden te wachten die evacués wilden hebben. Een gezin wilde 2 meisjes hebben, een ander paar onze ouders. Ik vond het zo erg dat we gescheiden werden, dat ik het hele weekend heb gehuild.