Twee ervaringen, één familie

Jasper Klaassen was al van jongs af aan gefascineerd door de Tweede Wereldoorlog. Zijn interesse begon toen hij op achtjarige leeftijd een soldatenhelm kreeg van zijn tante. Met fantasie en eenvoudige materialen speelde hij soldaatje. Daarnaast ontdekte hij de boeken van Loe de Jong bij zijn grootouders van moederskant, wat zijn passie voor geschiedenis verder aanwakkerde. Zijn fascinatie leidde uiteindelijk tot een indrukwekkende verzameling van oorlogsmemorabilia, bestaande uit honderden voorwerpen thuis en op school.

Zijn familiegeschiedenis speelde een grote rol in zijn interesse. Beide kanten van zijn familie hadden de oorlog op verschillende manieren ervaren en verwerkt. De familie van zijn moeder woonde in Angeren en kreeg aanvankelijk weinig mee van de bezetting. Jaspers grootvader aan moeders kant wist de Arbeitseinsatz te ontlopen en haalde kleine verzetsdaden uit, zoals het lek prikken van banden van Duitse voertuigen. Pas toen in september 1944 operatie Market Garden begon en het Betuwefront ontstond, werd de situatie ernstiger. De familie werd door de Duitsers geëvacueerd en moest hun huis verlaten. Later, in december 1944, werd het gebied onder water gezet door de Duitsers als onderdeel van plan “Ooievaar”, om de geallieerden te dwarsbomen. Toen ze terugkeerden, bleek hun huis vernietigd. Tot dat moment had deze familie de oorlog als relatief rustig ervaren, maar de bevrijding bracht juist verwoesting en chaos.

De familie van Jaspers vader in Haalderen had een totaal andere oorlogservaring. In september 1944 kwam Haalderen midden in de frontlinie te liggen. Een Amerikaanse parachutist beschreef hoe het dorp leegliep door de hevige gevechten. Vanaf 26 september werd er fel gevochten tussen de geallieerden en de Duitsers. Op 29 september vond een zware Duitse tegenaanval plaats, waarbij de eerste vrouw van Jaspers grootvader van vaders kant om het leven kwam. Door deze traumatische gebeurtenis werd er binnen de familie nauwelijks over de oorlog gesproken. Jaspers opa vluchtte met zijn kinderen door de linies naar Bemmel, maar sprak later nooit over deze gebeurtenissen. Jasper kwam pas op zijn twintigste achter de ware toedracht van het verlies in zijn familie.

Dit contrast tussen beide kanten van de familie liet zien hoe de impact van de oorlog sterk kon verschillen, zelfs tussen dorpen die slechts vijf kilometer van elkaar verwijderd lagen. Waar de ene kant relatief weinig merkte van de bezetting en pas bij de bevrijding leed onder het oorlogsgeweld, had de andere kant direct te maken met verlies en verwoesting. Deze verschillende ervaringen bepaalden hoe er later binnen de families over de oorlog werd gesproken. Bij de familie waar de meeste pijn zat, werd er gezwegen.
Jasper voelde een morele plicht om de verhalen van de oorlog te blijven vertellen, vooral nu de generatie die het zelf had meegemaakt langzaam verdween. Als geschiedenisdocent probeerde hij deze verhalen levend te houden, zodat toekomstige generaties niet vergaten hoe ingrijpend de oorlog was en welke verschillende manieren mensen hadden om met dit verleden om te gaan.

Interview met Jasper Klaassen
door: Luuk Huiden en Mette van der Elst